DSR – zasady funkcjonowania mechanizmu i jego rola w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego

Czym jest usługa Demand Side Response (DSR)?

DSR oznacza czasową redukcję poboru mocy przez odbiorców energii, w celu wspierania stabilności funkcjonowanie systemu elektroenergetycznego. DSR to rynek mocy, a właściwie jego ważna część, dzięki której możliwe jest zachowanie stabilności w KSE w momencie, gdy wystąpi trudna sytuacja bilansowa (zwłaszcza w godzinach szczytowego zapotrzebowania na energię elektryczną).

Usługa DSR w praktyce wygląda tak: firma podpisuje z operatorem porozumienie, na mocy którego zobowiązuje się do dobrowolnego i czasowego obniżenia zużycia prądu lub przesunięcia w czasie jego poboru na polecenie Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. Takie wezwania dotyczą wyłącznie momentów szczytowych (kiedy operator nie dysponuje rezerwami mocy bądź są one trudno dostępne czy drogie). Może do tego dojść w wyniku jednoczesnego wystąpienia kilku krytycznych czynników, w tym:

• Ekstremalnych temperatur (zarówno upałów jak i mrozów),

• niewielkiej produkcji z odnawialnych źródeł energii,

• awarii w elektrowni,

• uszkodzeń linii energetycznych.

Trzy główne cechy charakteryzujące Usługę DSR to:

• elastyczność – to przedsiębiorca decyduje, jak konkretnie wdrażana będzie usługa i które urządzenia zostaną potencjalnie wyłączone,

• ekonomiczność – uczestnictwo w programie to czysty zysk, sięgający nawet do 200 000 złotych za
  1 MW redukcji,

• bezpieczeństwo energetyczne – pomoc w ustabilizowaniu Krajowego Systemu Elektroenergetycznego zmniejsza ryzyko blackoutu i wprowadzenia stopni zasilania.

Jaki jest główny cel DSR?

Zarządzanie energią w firmie to w XXI wieku fundament, na bazie którego przedsiębiorstwa budują swoją markę i stabilność finansową. DSR to innowacyjne podejście, które pozwala na elastyczne uczestnictwo w rynku mocy, przynosząc jednocześnie korzyści finansowe. Energia, której pobór jest czasowo zredukowany ma wspierać stabilne działanie całego systemu elektroenergetycznego.

Jakie korzyści mają przedsiębiorstwa ze zwiększenia stabilności działania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego?

Podstawową korzyścią z przyłączenia do programu IRP (Interwencyjnej Redukcji Poboru) jest zysk finansowy za gotowość do redukcji zużycia prądu. Za deklarację możliwości czasowego ograniczenia poboru energii o 1 MW Operatorzy oferują nawet 200 000 złotych rocznie. Kwoty za redukcję zużycia energii zależą od wielu zmiennych analizowanych przez Operatora/Agregatora usługi i są prognozowane w perspektywie kilkuletniej. Analizowanymi czynnikami są chociażby prognozowane koszty energii elektrycznej oraz ryzyko wystąpienia niedoboru mocy w Krajowym Systemie Energetycznym. Co istotne cały proces komunikacji przebiega z wyprzedzeniem. Firmy same deklarują, które urządzenia zgłoszą do programu i wyznaczają osiągalną wartość hipotetycznej redukcji poboru mocy. Otrzymują także wcześniejszą informację o możliwych problemach z zasilaniem czy zaplanowanych testach redukcji poboru. Sprawia to, że  uczestnictwo w Programie DSR nie powoduje zaburzeń w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, a jest źródłem zysku pozbawionego ryzyka.

Nasz kraj znajduje się w początkowym stadium transformacji energetycznej, co sprawia, że klienci biznesowi szukają nowych, skutecznych rozwiązań na zapewnienie stabilności dostaw prądu. W świecie, gdzie zasoby energetyczne stają się coraz bardziej cenne, DSR oferuje szansę na aktywny udział w kształtowaniu rynku energii. Oprócz aspektu finansowego usługa DSR skutkuje wieloma innymi wymiernymi korzyściami:

• • Przyczynienie się do poprawy bezpieczeństwa KSE

• • Minimalizacja ryzyka wprowadzania administracyjnych stopni zasilania

• • Racjonalizacja indywidualnych kosztów energii elektrycznej

• • Udział w rozwoju innowacyjnych produktów na rynku energii elektrycznej

• • Prawo do posługiwania się godłem „Wspieram bezpieczeństwo energetyczne Polski”

Kto może zgłosić się do programu DSR?

Nie każde przedsiębiorstwo może z powodzeniem realizować usługi Demand Side Response. Do udziału w programie zaproszone są podmioty zużywające znaczne ilości energii, przez co należy rozumieć posiadanie co najmniej 200 kW mocy zamówionej (w przypadku współpracy z agregatorem). Tego typu nowoczesne usługi z rynku mocy są zatem atrakcyjnym rozwiązaniem dla przedsiębiorstw z branży spożywczej, chemicznej, hutniczej, opakowaniowej, meblarskiej, budowlanej czy recyklingu.

W jaki sposób zgłosić się do usługi DSR?

Przystąpienie do usługi Demand Side Response nie wymaga żadnych dodatkowych inwestycji ze strony przedsiębiorstwa. Odbiorcy energii posiadający możliwość redukcji mocy na poziomie 1 MW lub więcej mogą złożyć wniosek i w przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku przez OSP mogą podpisać umowę bezpośrednio z PSE.

Natomiast odbiorcy energii posiadający mniejsze zdolności redukcji lub ci, którzy chcą być reprezentowani w relacjach w OSP poprzez inny podmiot - mogą przystąpić do usługi zgłaszając się do jednego z agregatorów (firm, które oferują udział w programie DSR). Agregator usług DSR jest odpowiedzialny za cały proces współpracy. Przejmuje dużą część ryzyka związanego z udziałem w rynku mocy, a poprzez dostęp do bazy wiedzy pochodzącej z wieloletnich doświadczeń z odbiorcami z różnych krajów i w różnych branżach doradza też, o ile i w jaki sposób zmniejszyć pobór mocy. Żeby przystąpić do programu DSR należy podpisać umowę świadczenia usługi oraz udzielić agregatorowi upoważnienia umożliwiającego włączenie do programu, które jest wymagane przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne. Usługę mogą realizować podmioty mające zdolności do redukcji na poziomie od ok. 200 kW, czyli mogą to już być firmy posiadające nawet ok. 250–300 kW mocy przyłączeniowej.

Jakie są obowiązki uczestnika programu DSR?

Do obowiązków uczestnika programu DSR należy gotowość do przeprowadzenia redukcji na żądanie Polskich Sieci Elektroenergetycznych maksymalnie raz na kwartał (wezwanie pojawia się minimalnie 7 godzin przed planowaną redukcją wyłącznie w okresie zagrożenia systemu energetycznego). Jeśli uczestnik programu nie wykona redukcji testowej lub faktycznej, nie zostanie mu wypłacone wynagrodzenie za gotowość lub otrzyma jedynie wypłatę częściową. Uczestnicy Programu nie ponoszą żadnych konsekwencji i kar finansowych za brak możliwości redukcji zużycia energii elektrycznej. Czyni to DSR możliwym źródłem potencjalnego dochodu nie obarczonego kosztami inwestycyjnym oraz ryzykiem inwestycyjnym.

W przypadku konieczności dokonania redukcji klient zostaje poinformowany z minimum ośmiogodzinnym wyprzedzeniem. Istotne jest, że redukcja zapotrzebowania może mieć miejsce tylko w dni powszednie, w godzinach od 7 do 22. Ryzyko poza-testowego wezwania do redukcji zużycia energii, przy charakterystyce polskiego Krajowego Systemu Energetycznego jest niewielkie. Do tej pory Operator skorzystał z mechanizmu tylko JEDEN RAZ 23 września 2022 w godzinie 19 i 20.

Czy DSR jest dla mnie?

Program DSR funkcjonuje w Polsce już od 2017 roku. Wszyscy Odbiorcy widzą jego koszty na swoich rachunkach za dystrybucję energii elektrycznej – wystarczy spojrzeć na składnik „Opłata mocowa”.  

Dlaczego więc tak niewielu Odbiorców jest zainteresowanych, aby ten mechanizm nie był tylko kosztem, ale również źródłem przychodu? Z naszych rozmów z Odbiorcami wyłaniają się następujące wnioski:

1. Odbiorcy zakładają, że ten program jest tylko dla największych Odbiorców o mocy wielu MW.
2. Odbiorcy obawiają się, że będą musieli natychmiast wyłączyć cały zakład na wezwanie operatora, lub nawet odbędzie się to automatycznie.
3. Odbiorcy nie wiedzą z jakimi kosztami może wiązać się uczestnictwo w programie. Wymieniają przy tym zarówno koszty inwestycyjne, ale przede wszystkim obawa przed wyłączeniem zakładu na wiele dni każdego roku. Część z nich obawia się również kar za brak możliwości redukcji mocy kiedy będzie to wymagane.

Spróbujmy uporać się raz jeszcze z tymi obiekcjami:

• • Współpraca z profesjonalnym agregatorem adresuje już na poziomie umowy większość tych elementów ponieważ:
    -Daje możliwość uczestnictwa w programie klientom o mocy już na poziomie 200kW
    -Ogranicza maksymalną ilość godzin jaką Odbiorca może być redukowany każdego roku
    -Wskazuje na całkowity brak kar za niedostosowanie się do poleceń redukcji. Odpowiedzialność ogranicza się do braku otrzymania wynagrodzenia za kwartał w którym obowiązek nie został wykonany.

• • Polecenie do redukcji jest przekazywane z minimalnie 8 godzinnym wyprzedzeniem, a zatem nie ma mowy o zaskoczeniu.

• • Brak jest barier wejścia w postaci kosztów inwestycyjnych w jakiekolwiek urządzenia.

• • Nie ma konieczności wyłączenia całego zakładu, to Odbiorca deklaruje moc możliwą do redukcji. Najczęściej odbywa się to w postaci analizy które procesy należy bezwzględnie utrzymać, a które można przesunąć na inne godziny.  

• • Ryzyko, że firma będzie regularnie wzywana do redukcji jest raczej znikome. Przez ostatnie 5 lat takie wezwania dotyczyło tylko 2 godzin.