SPOT SPOTOWI nie równy

Od roku dużą popularność na rynku zyskały modele zakupu energii oparte na rynku SPOT, a będąc precyzyjnym Rynku Dnia Następnego (RDN) na Towarowej Giełdzie Energii (TGE). Z całą pewnością przyczyniło się do tego absolutnie wyjątkowe otoczenie rynkowe jakie miało (i nadal ma) miejsce w tym czasie. Dość powiedzieć, że średnia cena SPOT w tym roku nie przekracza 540 zł/MWh i jest to o połowę taniej niż średnia wycena kontraktu terminowego, który był notowany w ubiegłym roku z dostawą właśnie w 2023. 

Nie może zatem dziwić, że wielu Odbiorców rezygnuje z modeli dających im dostęp do kontraktów terminowych (a zatem również do zarządzania ryzykiem) i wybiera zakupy na SPOT.  Szczególnie, że taką ofertę mają prawie wszyscy sprzedawcy energii. Warto jednak poświęcić chwilę, aby zrozumieć różnice między nimi – bo wbrew temu co mogą sugerować niektórzy sprzedawcy nie są one identyczne. 

Mamy zatem 3 podstawowe modele SPOT:

• Średnia arytmetyczna – w modelach tych cena obliczana jest na podstawie średniej arytmetycznej cen dla każdej z godzin wyznaczonych na fixingu 1. Zatem wolumen i profil zużycia Odbiorcy nie ma tu żadnego znaczenia. 

• Średnia ważona wolumenem – w modelach tego typu cena wyznaczana jest w oparciu o rzeczywisty wolumen Odbiorcy w każdej godzinie i cen godzinowych z fixingu 1 RDN. 

• TGeBASE_WAvg – czasem spotykane są modele w których cena za dany miesiąc odnosi się do indeksu publikowanego przez TGE np. właśnie TGeBASE_WAvg. Ceba określana jest jako średnia, ważona wolumenem obrotu cen transakcji zawartych na RDN w danym miesiącu. W tym modelu również zużycie klienta nie ma wpływu na cenę końcową. 

Z czego wynikają różnice pomiędzy indeksami?

Różnica pomiędzy średnią arytmetyczną cen, a średnią ważoną wolumenem wynika z 2 rzeczy:

1. Odbiorcy najczęściej nie zużywają takiej samej ilości energii w każdej godzinie 
2. Ceny w poszczególnych godzinach różnią się od siebie.

Jeżeli zatem założymy, że najczęściej Odbiorcy zużywają więcej energii w dni robocze i to w godzinach „szczytowych” np. 8-15, a do tego ceny w tych godzinach są wyższe niż średnia to naturalnym jest, że średnia ważona wolumenem będzie wyższa niż średnia arytmetyczna. 

Poniższy wykres pokazuje stosunek cen w godzinach szczytowych tzw. PEAK (godziny 8-22 w dni robocze) do ceny BASE (czyli średnia arytmetyczna dokładnie jak w modelu 1). 

Powyższy wykres można interpretować w taki sposób, że Odbiorca który pracuje na 2 zmiany w dni robocze, w modelu 2 cena SPOT (bez dodatkowych składników) wyjdzie średnio o 13% wyżej niż w modelu 1. Jest to zatem bardzo istotna różnica. 

Warto jednak zaznaczyć, że wzrost mocy instalacji fotowoltaicznych w systemie zmienia te relacje, szczególnie w okresie letnim. 

Jaki model powinni wybrać Odbiorcy?

Tutaj niestety jedyna możliwa odpowiedź brzmi – to zależy. A dokładnie istotne są 2 elementy:

1. Profil zużycia energii u danego Odbiorcy
2. Parametry cenowe jakie zostały zaproponowane w poszczególnych modelach (może się zdarzyć, że oferta z najwyższymi kosztami bilansowania będzie najkorzystniejsza z uwagi na najniższy parametr marżowy). 

Przyjrzyjmy się natomiast kilku konkretnym przykładom klientów. 

Zacznijmy od porównania klienta w grupie taryfowej B23 (B23_1), który w soboty pracuje tylko na jedną zmianę, natomiast w niedziele zużycie jest wyłącznie na podtrzymanie urządzeń, z odbiorcą w grupie C21, nie pracującym w weekendy. 

Poniższy wykres pokazuje różnicę pomiędzy ceną wyznaczoną jako średnia ważona wolumenem zużycia (model 2), a średnią arytmetyczną (model 1). 

Skoro już zostało ustalone powyżej, że na różnice w wyniku modelu 1 i 2 wpływ ma profil zużycia klienta, nie powinno nas zdziwić, że jeżeli przyjmiemy klienta B23 który pracuje w trybie 24x7  (B23_2) to modele te dadzą zbieżne wyniki (przy zużyciu idealnie płaskim dadzą wynik dokładnie taki sam, niezależnie od zmienności godzinowej cen). 

Poniżej porównanie w horyzoncie ostatnich 3 lat różnice pomiędzy modelami SPOT w ujęciu % do średniej ceny BASE. 

Odnosząc powyższe wartości do dzisiejszych poziomów cen, wpływ modelu na cenę końcową w zależności od profilu pracy klienta może być pomijalny w przypadku klientów pracujących w trybie ciągłym, dość istotny w przypadku klientów produkcyjnych (ok 12-20 zł/MWh), czy kluczowy w przypadku Odbiorców pracujących głównie w szczycie zapotrzebowania (25-50 zł/MWh). 

Jak Państwo zatem widzicie, nawet najprostszy model oparty na cenach SPOT wymaga analizy uwzględniającej indywidualny charakter pracy klienta,  bez tego zwyczajnie ciężko o świadomy wybór najkorzystniejszej oferty. 

Warto również zaznaczyć, że posiadanie własnej instalacji PV (czy innego źródła on-site) w sposób istotny może zmienić profil zużycia danego Odbiorcy. 

Jeżeli potrzebują Państwa wsparcia w przeprowadzeniu takiej analizy - zapraszamy do kontaktu z naszym analitykiem.